Installation guide (Polski)
Ten dokument jest przewodnikiem do instalacji Arch Linuxa z systemu live uruchomionego z oficjalnym obrazem instalacyjnym (iso). Przed instalacją, zalecane jest przejrzenie najczęściej zadawanych pytań (FAQ). Dla konwencji użytych w tym dokumencie, zobacz stronę Help:Reading. Należy również wziąć pod uwagę, że większość linków na tej stronie prowadzi do ich angielskich wersji.
Dla dokładniejszych instrukcji, zobacz odpowiednie artykuły ArchWiki lub strony podręcznika poszczególnych programów, oba podlinkowane w tym przewodniku. Zobacz stronę podręcznika archlinux(7) aby zapoznać się z ogólnym opisem konfiguracji. Można też szukać pomocy innych użytkowników Arch Linuksa, online poprzez forum oraz kanał IRC. Powodzenia!
Contents
Wstęp
Arch Linux powinien działać na dowolnej maszynie z 64-bitowym procesorem (x86_64). Podstawowa instalacja zawierająca pakiety takie jak pakiet base, jądro systemu GNU/Linux oraz podstawowe pakiety do obsługi systemu jak menedżer oprogramowania, sterowniki sprzętu i programy do obsługi sieci, powinna zająć mniej niż 800 MB miejsca na dysku.
Ponieważ proces instalacji musi pobrać pakiety z zewnętrznego repozytorium, wymagane jest działające połączenie internetowe.
Przed instalacją
Pobierz i uruchom dysk instalacyjny zgodnie instrukcją zawartą w artykule Getting and installing Arch. Po uruchomieniu systemu live, zostaniesz zalogowany na pierwszej wirtualnej konsoli jako użytkownik root z shell'em Zsh.
Podstawowe komendy takie jak systemctl(1) mogą zostać automatycznie dokończone po naciśnięciu przycisku TAB.
By przejść do innej konsoli, np. aby zobaczyć ten przewodnik w programie ELinks, podczas instalacji użyj skrótu Alt+strzałka
. By edytować pliki konfiguracyjne, możesz użyć konsolowych edytorów tekstu takich jak nano, vi lub vim.
Układ klawiatury
Domyślny układ klawiatury w konsoli to układ amerykański - US. By wyświetlić dostępne układy klawiatury, wpisz w konsoli ls /usr/share/kbd/keymaps/**/*.map.gz
. Aby zmienić układ, użyj odpowiedniej nazwy układu w poleceniu loadkeys(1) (bez rozszerzenia pliku).
Czcionki konsolowe są zlokalizowane w /usr/share/kbd/consolefonts/
i mogą być w podobny sposób ustawione poleceniem setfont(8).
Polski układ klawiatury
Aby ustawić polski układ klawiatury, wpisz:
# loadkeys pl
Jeśli polskie znaki diakrytyczne (ą, ę, ł itp.) nie wyświetlają się poprawnie, wpisz:
# setfont Lat2-Terminus16.psfu.gz -m 8859-2
Powyższa komenda ustawia czcionkę z polskimi znakami diakrytycznymi w konsoli. W późniejszej części artykułu opisany zostanie sposób, by permanentnie ustawić polski układ i odpowiednią czcionkę.
Zweryfikuj tryb uruchomionego systemu
Jeśli Twój komputer korzysta z trybu UEFI UEFI, obraz instalacyjny uruchomi Arch Linux z pomocą systemd-boot. By zweryfikować obecność systemu UEFI, sprawdź zawartość folderu efivars następującą komendą:
# ls /sys/firmware/efi/efivars
Jeśli ten folder nie istnieje, system może być uruchomiony w BIOSie lub trybie CSM (bez UEFI).
Brak lub istnienie trybu UEFI będzie mieć wpływ na partycjonowanie dysku przed instalacją oraz sposób instalacji i konfiguracji programu rozruchowego.
Połącz się z Internetem
Połączenie przewodowe (kabel Ethernet)
Połączenie przewodowe (po kablu Ethernet) powinno działać bez dodatkowych czynności. Obraz instalacyjny uruchamia dhcpcd dla połączenia przewodowego. Możesz sprawdzić połączenie poleceniem:
# ping archlinux.org
Jeśli nie masz połączenia, zatrzymaj usługę dhcpcd poleceniem systemctl stop dhcpcd@
, Tab
i sprawdź stronę Network configuration.
Połączenie bezprzewodowe WIFI
Dla bezprzewodowych połączeń, iw(8), wpa_supplicant(8) i netctl są dostępne. Zazwyczaj należy wpisać komendę wifi-menu
, która przekieruje do wyboru sieci WIFI.
# wifi-menu
Jeśli masz problemy z połączeniem z siecią bezprzewodową, zapoznaj się ze stroną Wireless network configuration.
Zaktualizuj systemowy zegar
Użyj timedatectl(1) by sprawdzić, czy systemowy zegar jest dokładny:
# timedatectl set-ntp true
By sprawdzić stan usługi, użyj timedatectl status
.
Wybierz serwery lustrzane
Pakiety do instalacji muszą być pobrane z serwerów lustrzanych, które są zdefiniowane w pliku /etc/pacman.d/mirrorlist
. W systemie live wszystkie serwery lustrzane są włączone i są sortowane przez ich status synchronizacji i szybkości w czasie, gdy obraz instalacyjny został utworzony.
Im wyżej serwer jest położony na liście, tym ma wyższy priorytet gdy pobierany jest pakiet. Możesz zedytować ten plik w odpowiedni sposób i przenieść najbliższy geograficznie serwer na górę listy, jednak powinno się wziąć pod uwagę inne krytria.
Ten plik zostanie później skopiowany do nowego systemu przez skrypt pacstrap, więc warto jest go dobrze skonfigurować.
Przygotowanie dysków i partycji
Rozpoznane przez system live dyski są przypisane do urządzeń blokowych (block devices) takich jak /dev/sda
. By zidentyfikować je, użyj lsblk lub fdisk — wyniki kończące się rom
, loop
lub airoot
mogą zostać zignorowane:
# fdisk -l
Zostaną wyświetlone wykryte dyski oraz powiązane z nimi partycje (zakończone liczbą), np. z dyskiem /dev/sda mogą być powiązane partycje /dev/sda1, /dev/sda2 itd.
Partycjonowanie dysków i modyfikacja tablicy partycji
Następujące partycje są wymagane:
- Jedna partycja główna z punktem montowania root
/
. - Jeżeli system działa z UEFI, konieczne jest utworzenie (lub zachowanie) partycji EFI.
Jeśli chcesz utworzyć urządzenia LVM, zaszyfrować system lub RAID, zrób to teraz.
Przykładowe układy partycji
BIOS z MBR | ||||
---|---|---|---|---|
Punkt montowania | Partycja | Typ partycji | Sugerowany rozmiar | |
/mnt
|
/dev/sdX1
|
Linux | Reszta urządzenia (dysku) | |
[SWAP] |
/dev/sdX2
|
Partycja wymiany (SWAP) | Ponad 512 MiB | |
UEFI z GPT | ||||
Punkt montowania | Partycja | Typ partycji | Sugerowany rozmiar | |
/mnt/boot albo /mnt/efi
|
/dev/sdX1
|
Partycja systemowa EFI | 260–512 MiB | |
/mnt
|
/dev/sdX2
|
Partycja główna root (/) | Reszta urządzenia (dysku) | |
[SWAP] |
/dev/sdX3
|
Partycja wymiany (SWAP) | Ponad 512 MiB |
Zapoznaj się ze stroną dotyczącą przykładowych układów partycjonowania.
Formatowanie partycji
Jeżeli nie utworzyłeś nowych partycji i chcesz użyć dotychczasowych, konieczne jest jedynie sformatowanie partycji / (root).
Jeśli utworzyłeś nowe partycje, po ich utworzeniu, każda musi być sformatowana odpowiednim systemem plików.
Na przykład, by sformatować partycję główną (/) na /dev/sda1
na ext4
, uruchom:
# mkfs.ext4 /dev/sda1
Zobacz File systems#Create a file system po więcej informacji.
Instalacja
Montowanie systemu plików
Zamontuj system plikow na partycji głównej (/) na /mnt
, na przykład:
# mount /dev/sda1 /mnt
Stwórz punkty montowania dla pozostałych partycji i je zamontuj, na przykład, jeśli posiadasz oddzielną partycję na pliki użytkownika home, możesz użyć:
# mkdir /mnt/home # mount /dev/sda2 /mnt/home
W przypadku systemów z UEFI, zamontuj partycję rozruchową. Na przykład:
# mkdir /mnt/boot/efi # mount /dev/sda4 /mnt/boot/efi
Rozważ również zamontowanie partycji na przestrzeń wymiany. Na przykład:
# swapon /dev/sda3
Polecenie genfstab wykryje po zainstalowaniu systemu zamontowane systemy plików i przestrzeń wymiany.
Instalacja podstawowego systemu
Użyj skryptu pacstrap by zainstalować podstawowy system:
# pacstrap /mnt base linux linux-firmware
Powyższa komenda NIE zainstaluje wszystkich narzędzi ze środowiska live - zainstalowana zostanie jedynie paczka base, jądro systemu linux oraz podstawowe sterowniki sprzętu (linux-firmware).
W wyniku wykonania powyższej komendy przede wszystkim NIE zostaną zainstalowane takie pakiety jak:
- edytor tekstu (taki jak vim lub nano), który konieczny będzie do edytowania plików konfiguracyjnych;
- narzędzia do obsługi systemów plików (np. e2fsprogs dla ext4 czy btrfs-progs dla btrfs);
- narzędzia do obsługi dysków RAID i LVM;
- pakiety dostępu do dokumentacji (man-db i man-pages);
- program rozruchowy taki jak grub czy refind-efi[broken link: replaced by refind];
- pakiety do połączenia z siecią (między innymi dhcpcd i wpa_supplicant) czy jej obsługi (np. dialog umożliwiający uruchomienie wifi-menu).
By zainstalować dodatkowe pakiety i inne grupy takie jak edytor tekstu, sterowniki, program rozruchowy lub grupę base-devel (zawierającą pakiety niezbędne do instalacji oprogramowania z AUR), dodaj ich nazwy do polecenia pacstrap (rozdzielone spacją) np. pacstrap /mnt base base-devel linux linux-firmware nano usbutils e2fsprogs dhcpcd
lub do indywidualnych komend menedżera pakietów pacman po wejściu w do środowiska #Chroot np. pacman -S base-devel nano usbutils e2fsprogs dhcpcd
.
Fstab
Wygeneruj plik fstab (użyj -U
lub -L
by zdefiniować wpisy przez UUID lub etykiety):
# genfstab -U /mnt >> /mnt/etc/fstab
Sprawdź gotowy plik w /mnt/etc/fstab
i zedytuj go w razie błędów.
Chroot
Wejdź przez chroot do nowego systemu:
# arch-chroot /mnt
Po wejściu do chroot zostanie otwarty wiersz poleceń Twojego systemu. Każda komenda będzie miała wpływ na zainstalowany system, a wszelkie zmiany w systemie zostaną zapisane.
Strefa czasowa
Ustaw strefę czasową:
# ln -sf /usr/share/zoneinfo/Region/City /etc/localtime
Dla Polski polecenie będzie wyglądało w następujący sposób:
# ln -sf /usr/share/zoneinfo/Europe/Warsaw /etc/localtime
Uruchom hwclock(8) by wygenerować /etc/adjtime
:
# hwclock --systohc
Ta komenda zakłada, że zegar sprzętowy komputera jest ustawiony w UTC. Zobacz System time#Time standard dla większej ilości informacji.
Język
Otwórz w swoim edytorze tekstu plik /etc/locale.gen
i odkomentuj w nim (usuń z początku wiersza znak #
) następujące wpisy: en_US.UTF-8 UTF-8
, pl_PL.UTF-8 UTF-8
i inne wymagane lokalizacje. Następnie wygeneruj obsługę języków poleceniem:
# locale-gen
Ustaw zmienną LANG
w pliku locale.conf(5) odpowiednio, na przykład:
/etc/locale.conf
LANG=pl_PL.UTF-8
Jeśli zmieniłeś układ klawiatury, zapisz te zmiany w pliku vconsole.conf(5):
/etc/vconsole.conf
KEYMAP=pl
Jeżeli chcesz, by w konsoli była możliwość wprowadzania polskich znaków, plik vconsole.conf(5) ma wygladać w następujący sposób:
/etc/vconsole.conf
KEYMAP=pl FONT=Lat2-Terminus16.psfu.gz FONT_MAP=8859-2
Nazwa hosta
Stwórz plik hostname(5):
/etc/hostname
mojanazwahosta
Przemyśl dodanie wpisu do pliku hosts(5):
/etc/hosts
127.0.0.1 localhost.localdomain localhost ::1 localhost.localdomain localhost 127.0.1.1 mojanazwahosta.localdomain mojanazwahosta
Zobacz również: Network configuration#Set the hostname.
Konfiguracja sieci
Aby skonfigurować połączenie z siecią na stałe zobacz Network configuration#Network management.
Nowo zainstalowany system nie ma żadnego połączenia z siecią uruchomionego domyślnie. Do połączenia z siecią niezbędny będzie pakiet dhcpcd i uruchomienie odpowiedniej usługi.
Dla sieci bezprzewodowych, zainstaluj pakiety iw i wpa_supplicant i wymagane pakiety firmware. Opcjonalnie zainstaluj dialog dla użycia wifi-menu.
Instalacja pakietów dodatkowych
Jak już wskazano wcześniej, komenda pacstrap /mnt base linux linux-firmware
nie zainstaluje niektórych pakietów, które mogą okazać się niezbędne do działania systemu.
Takimi pakietami mogą okazać się:
- edytor tekstu (taki jak vim lub nano), który konieczny będzie do edytowania plików konfiguracyjnych;
- narzędzia do obsługi systemów plików (np. e2fsprogs dla ext4 czy btrfs-progs dla btrfs);
- narzędzia do obsługi dysków RAID i LVM;
- pakiety dostępu do dokumentacji (man-db i man-pages);
- program rozruchowy taki jak grub czy refind-efi[broken link: replaced by refind];
- pakiety do połączenia z siecią (między innymi dhcpcd i wpa_supplicant) czy jej obsługi (np. dialog umożliwiający uruchomienie wifi-menu).
Pozostając w środowisku Chroot pakiety te można doinstalować jeszcze przed pierwszym uruchomieniem systemu, korzystając z menedżera pakietów pacman. Należy też pamiętać o ich wcześniejszym skonfigurowaniu, jeśli jest taka potrzeba (np. w przypadku programu rozruchowego typu grub).
Initramfs
Stworzenie nowego initramfs jest zazwyczaj nie wymagane, gdyż polecenie mkinitcpio było uruchomione podczas instalacji pakietu linux poleceniem pacstrap.
Dla specjalnych konfiguracji, zmodyfikuj plik mkinitcpio.conf(5) i stwórz obraz initramfs:
# mkinitcpio -p linux
Hasło użytkownika root
Ustaw hasło dla użytkownika root:
# passwd
Program rozruchowy
Zobacz Category:Boot loaders dla możliwych wyborów i konfiguracji.
Jeśli posiadasz procesor Intela, zainstaluj pakiet intel-ucode i uruchom aktualizacje mikrokodu.
Uruchom ponownie
Opuść środowisko chroot poleceniem exit
lub naciskając Ctrl+D
.
Opcjonalnie manualnie odmontuj wszystkie partycje poleceniem unmount -R /mnt
, co pozwoli na sprawdzenie "zajętych" partycji i znalezienia przyczyny poleceniem fuser(1).
Na koniec, uruchom ponownie maszynę wpisując reboot
. Pozostałe partycje zostaną odmontowane automatycznie przez systemd. Pamiętaj, by po wyłączeniu systemu, usunąć nośnik instalacyjny. Po uruchomieniu nowozainstalowanego systemu zaloguj się koncie root, aby dokończyć konfigurację systemu.
Po instalacji
Zobacz General recommendations (Polski) dla możliwości zarządzania system i poradników po instalacji (takich jak instalacja graficznego interfejsu użytkownika, dźwięku, czy gładzika).
Dla listy aplikacji, które mogą się okazać przydatne, zobacz artykuł List of applications.